Batı kültürü girişimciliği, kendini ifade etmeyi ve özgüveni teşvik ederken doğu kültürü itaati, sessiz kalmayı ve efendiliği yücelttiği için bizim toplumumuzda sosyal fobi ve içe kapanıklık sık görülmektedir.
Peki, sosyal fobi nedir?
Sosyal fobi, kişinin sosyalleşme konusunda yaşadığı yüksek düzeyde sıkıntıyı ifade eden bir durumdur. Sosyal fobik birey, biriyle konuşmak istediğinde ya da sosyal bir ortama katılmaya karar verdiğinde içinde yüksek düzeyde bir sıkıntı ve kaygı yaşar ve bu sıkıntıdan dolayı adım atamaz ve geri çekilir. Eğer bu durum sık sık yaşanmaya devam ederse birey bir süre sonra sosyalleşmesini gerektiren durumlarla yüzleşmemek için hiç dışarı çıkmamaya bile başlayabilir. Sosyal ortamlardan ve sosyalleşmeyi gerektiren tüm durumlardan kaçışla beraber bireyin hayatı daraldıkça daralır.
Sosyal fobi şu durumlardan kaynaklanıyor olabilir:
- Baskıcı bir aile ortamında yetiştirilmek.
- Kişiye söz hakkının tanınmamış olması. Görüş ifade etmek istediğinde susturulmuş olmak.
- Aile efradı ve arkadaşları tarafından dalga geçilmiş, aşağılanmış ve küçük düşürülmüş olmak.
- Travmatik anılara sahip olmak.
Sosyal fobi’de en kritik nokta, yanlış yapma, hata yapma ve bunun sonucunda eleştirilme, küçük düşürülme ve rezil olma korkuları yaşamaktır. Kişi bu korkularından dolayı sosyalleşmek istemez ve sürekli şekilde “kaçmaya” başlar. İşte bu kaçmalar bir kez başladıktan sonra devamı da gelir. Her kaçış sosyal fobiyi büyütür. Sosyal fobi büyüdükçe kaçışlar da artar.
Sosyal fobi’de tedavi için en önemli nokta; bireye bu kaçış mekanizmasını fark ettirmektir. Birey neden kaçtığını keşfettikçe sorunun altındaki faktörlerle yüzleşir. Bu yüzleşmeler sayesinde zihninde oluşmuş yanlış düşünce kalıplarını değiştirir ve düşüncelerin değişmesiyle davranışlar da değişmeye başlar. Davranış değişikliğiyle beraber birey artık sosyalleşmeyi gerektiren durumlardan kaçmaz. Her fırsatta zor da olsa sosyalleşme egzersizleri yapar. Davranış değişiklikleri ve yüzleşmelerle beraber birey yavaş yavaş sosyal fobik durumlarından kurtulmayı başarır. Tabii bu süreçlerin başarılı olması için en önemli şey hiç şüphesiz kararlılık ve cesaret’tir.
Sosyal fobiden kurtulmanın yollarını şu şekilde özetleyebiliriz:
- “Ben neden sosyal fobik birisi oldum?” sorusunun cevabını bulmak.
- Sosyal fobiyi besleyen yanlış düşünceleri keşfetmek ve bu yanlış düşünceleri işlevsel ve doğru olanlarıyla değiştirmek.
- Kaçışın önüne geçme konusunda cesaretlenmek.
- Sosyalleşme egzersizleri yapmaya başlamak ve egzersizleri daima devam ettirmek.